We hebben allemaal wel eens een examen gedaan met vragen die niet deugen. Van die vragen die meer op een leesoefening lijken of die niet eenduidig geformuleerd zijn. Het is dan ook lastig om een goede toets te maken, die een juiste afspiegeling is van de stof en waarbij de vragen toetstechnisch in orde zijn.
Al doende leert men
De afgelopen 25 jaar heb ik veel toetsen, cases en opdrachten ontwikkeld en beoordeeld. Ook ik heb goede en minder goede vragen gemaakt. Al doende leert men echter, en door te sparren met toetsdeskundigen, mijn eigen vragen te laten beoordelen en van tijd tot tijd bijscholing te volgen, werden mijn toetsen gaandeweg beter.
Waar moet je beginnen?
Voor de onervaren toetsenmaker is het lastig om de juiste informatie te vinden waarmee je op weg wordt geholpen. Er is namelijk veel informatie over het maken van toetsen, maar welke informatie is nu van belang?
Begin januari sprak ik Harry Molkenboer, een gerenommeerd toetsdeskundige. Hij heeft recent een nieuw boek geschreven over het maken van toetsen: Toetsen volgens de toetscyclus, deel 1. Hij was eerder al initiatiefnemer en mede-auteur van het boek Toetsontwikkeling in de praktijk. Hoe maak ik goede vragen en toetsen? uit 2004.
Handig ‘doe-boek’
In zijn nieuwe boek neemt Harry de acht fasen van de toetscyclus als basis waarmee je op een logische en gestructureerde manier tot een goede en valide toetsing komt. In deel 1 beschrijft hij de eerste drie fasen van deze toetscyclus:
- beschrijven van de context van een toets
- ontwikkelen van toetstermen en een toetsmatrijs
- ontwikkelen van gesloten en open vragen en opdrachten
Ook beschrijft hij de diverse toetsvormen waarin deze vraagvormen voorkomen.
Alles heel overzichtelijk uitgewerkt en toegelicht met veel voorbeelden en praktische handvatten. Echt een ‘doe-boek’.
Deel 2 is onderweg en gaat over ontwikkelen van verschillende opdrachtvormen, samenstellen en afnemen van een toets, beoordelen, analyseren en vaststellen van resultaten en evalueren, rapporteren en verbeteren.
Checklists en voorbeelden
Heel bruikbaar in deel 1 zijn bijvoorbeeld de checklists om de kwaliteit van gesloten en open vragen te beoordelen. Voor mij – gelukkig – met heel herkenbare punten waar ik al jaren naar kijk.
Waar ik zelf veel aan heb gehad, is de beschrijving van de diverse vormen van gesloten vragen. Harry wijst er terecht op dat veel examens bestaan uit standaard multiple choice vragen met 3 of 4 antwoordalternatieven, en dat de keuze voor deze vraagvorm vaak niet tot de beste kwaliteit toetsing leidt. Met hele duidelijke voorbeelden geeft hij aan hoe het beter kan. Ik realiseer me dat ik zelf ook vaak de standaard vormen heb gebruikt, terwijl het zeker bij digitaal toetsen zoveel beter kan.
Aanrader
Al met al een heel praktisch boek dat iedereen die toetsen maakt of beoordeelt onder handbereik zou moeten hebben, zeker ook als je dat vanuit de rol van vakinhoudelijk specialist doet.